De vloer isoleren met thermoskussens

Introductie

Onze woning heeft zoals veel huizen in Nederland een betonvloer. Net zoals een houten vloer zitten hier voor- en nadelen aan. Toch is de keuze voor een betonvloer niet vreemd als er een volwaardige kruipruimte onder zit, zoals hier het geval is. Gelukkig is tijdens de bouw in 1990 deze zogeheten broodjesvloer ook voorzien van vloerisolatie in de vorm van EPS. Dat wil dus zeggen dat in de kruipruimte we tegen een plafond aankijken van isolatie.

Kort nadat wij onze woning betrokken in 2020 kwamen we erachter dat onze kruipruimte nat was. Er stond geen water in, maar alles was vochtig. Het zand, de muren, maar ook de vloerisolatie. Deze laatste hing vol met druppels. Dat was precies het tegenovergestelde van wat we hadden verwacht, zeker aangezien we tijdens de bezichting juist een kurkdroge kruipruimte hadden gezien. Het was toen maanden lang droog geweest, maar op 16 juni had het hier hard geregend. Ondanks dat we toen nog niet de sleutel hadden, heeft die dag vermoedelijk een grote bijdrage geleverd. Kortom, hier moest iets gebeuren en werd later ook indirect de reden om onze vloer extra te isoleren.

De reden dat onze kruipruimte vochtig was had twee oorzaken. De eerste was een lekkage van de hemelwaterafvoer, waarbij een gedeelte van het regenwater in de spouwmuur liep. Daardoor werden de stenen vochtig en derhalve de kruipruimte ook. Gelijktijdig was er een andere oorzaak van het vocht in de vorm van een natte bodem. Bij een regenbui wordt het zand vochtig. Voeg daar warmte aan toe (zon of verwarming) en de warme lucht zal condensatie vormen tegen de koude delen van het huis zoals de betonnen vloer. We hadden het al gezien tijdens de warme periode, maar het werd ook goed zichtbaar toen de vloerverwarming in de herftperiode aan ging.

In september 2020 ben ik begonnen met de grote schoonmaak van onze kruipruimte en dat was ook de periode dat de verwarming voor het eerst aan ging. Wat me opviel was dat het in de kruipruimte erg warm was. Zeker na een paar bezoekjes aan de zolder, die juist erg koud was, viel het contrast zo op. Je zou verwachten dat juist op de zolder de warmte blijft hangen en het onder in de kruipruimte het koud is, toch? Kortom, waardevolle warmte lekte weg aan de onderkant van de vloer.

Isolatie heeft ook haar beperkingen

Isolatiemateriaal is er in vele vormen en met uiteenlopende eigenschappen. In de meeste gevallen gebruiken we het wel met hetzelfde doel om de kou buiten te houden en de warmte binnen. Het is eigenlijk niet meer dan een obstakel waarbij we de warmte het zo moelijk mogelijk maken om naar buiten te kunnen. Daar zit ook precies de uitdaging met isolatiemateriaal. Ondanks dat we het zo moeilijk mogelijk maken, is iedere slechte aansluiting van het materiaal een zwak punt.

Onze vloer was tijdens de bouw voorzien van zogeheten polystyreen vulelementen. Dat zijn voorgevormde delen die in elkaar passen en aan de onderkant van de betonnen T-stukken geplaatst worden. Hoe goed je deze delen ook plaatst, er breekt altijd wel ergens een hoekje af of de aansluiting is niet geheel dicht. In onze vloer (of plafond gezien vanuit kruipruimte) was dit een eerste zwakke punt. Tientallen naden per ruimte, soms waar het begon tussendoor nog te zien was.

Een ander algemeen probleem van isolatie is dat ieder materiaal maar een beperkte hoeveelheid warmte (of kou) kan tegenhouden. Vroeg of laat gaat het er doorheen. Dat heeft te maken met de lambda-waarde, de mate van warmtegeleiding van een materiaal. Hoe hoger deze waarde, des te meer warmte geleid wordt. Bij isolatie willen we dus juist een zo’n laag mogelijke lambda-waarde. Hoe laag deze ook is, vroeg of laat trekt de warmte er toch doorheen. Met de gebruikte vulelementen was dat bij ons dus ook het geval. Dat heeft mede te maken met vloerverwarming, een traag systeem dat warmte geleidelijk af blijft geven. Ondanks dat veel van de warmte omhoog trekt en wordt afgegeven in de woonkamer, gaat een deel ook naar beneden om daar langs en door het isolatiemateriaal weg te lekken naar de koude kruipruimte. Erg zonde, want die warmte hadden we liever boven de vloer gezien.

Eerst vochtige kruipruimte oplossen

Vocht en isolatie gaan meestal slecht samen. Zo zijn vochtige muren ook moeilijker op te warmen en is vocht of condens tussen isolatielagen funest voor houten balken, gordingen en ander plaatmateriaal. Kortom, als de kruipruimte vochtig is (lees: niet regelmatig onder water), dan is het zeer verstandig om eerst het condensprobleem aan te pakken. Dit kan door middel van het aanbrengen van bodemfolie. Zoals iedere klus in huis kost het altijd meer tijd dan verwacht, maar echt moeilijk is het niet.

Vloer isoleren

Enkele weken nadat de kruipruimte voorzien is van bodemfolie, zou de condens weg moeten zijn. Wij zagen vooral de eerste paar dagen de druppels snel verdwijnen op de plaatsen waar de ventilatie goed was. In de hoeken duurde het wat langer, maar ook daar nam het af. Muren die voorheen vochtig waren, zijn nu bijna droog. Overigens blijft er altijd wel iets van optrekkend vocht, maar als het goed is alleen bij de onderste 2-3 stenen. Wij controleerden dat door middel van een vochtigheidsmeter. Die worden overigens ook vaak gebruikt door bouwkundige inspecteurs om badkamers en andere natte ruimtes te controleren op mogelijke vochtproblemen. Kortom, een handige tool die op meerdere plaatsen in het huis van pas kan komen.

Waarmee de vloer isoleren?

Wie (extra) isolatie van de vloer overweegt zal al snel de vraag hebben wat het beste is. Ook tijdens onze zoektocht zagen we meerdere opties voorbij komen:

• EPS
• PIR
• PUR
• Thermoskussens

EPS als vloerisolatie

EPS is dus hetzelfde materiaal bij de bestaande vulelementen. Voor onze vloer zou dit gebruikt kunnen worden door simpelweg een extra laag aan te brengen. Door de broodjesvloer zijn de elementen niet vlak, maar een soort van bruggetje. De platen zouden gelijmd kunnen worden tegen de vlakke onderkant, zodat daar een extra dikke laag EPS zit. De tussenruimtes zouden goed opgesloten kunnen worden en luchtkamers kunnen worden. Daarmee moeten ze wel echt dicht zitten, zodat de stilstaande lucht kan helpen met de isolatie. Voor ons is het nadeel van deze methode dat de kruipruimte een stuk lager wordt, zeker bij dikkere EPS-platen. Niet zo erg langs de kanten, maar wel bij het pad waar we van de ene ruimte naar de andere kruipen. Te laag maakt het meteen erg oncomfortabel.

Naast platen is er ook nog EPS in de vorm van de bolletjes. Dit is meer geschikt als opvulling en wordt vaak op de bodem gebruikt. Voor ons is deze optie in de kruipruimte niet echt geschikt.

PIR

Ook PIR kan gebruikt worden en kan helpen met de weerkaatsing van de warmte indien er gebruik wordt gemaakt van een aluminium laag of cachering. PIR heeft vaak bij een gelijke dikte een veel hogere isolatiewaarde dan EPS, maar is gelijktijdig ook duurder. Dit isolatiemateriaal is daarom meer geschikt voor ruimtes waar maar beperkte ruimte is en je een maximale isolatiewaarde wil behalen. In de kruipruimte is deze optie voor ons minder dus geschikt omdat het prijzig is, zeker met de hoeveelheid vierkante meters die een kruipruimte al snel heeft.

PUR

De vloer kan ook onderlangs voorzien worden van een dikke laag PUR. Het is bekend materiaal om grote naden te dichten en kent een hoge isolatiewaarde. Helaas houden daar de voordelen op. PUR is niet recyclebaar, lastig te verwijderen en kan gezondheidsproblemen veroorzaken. Tevens is PUR geen goede afsluiter als het aan de onderkant de vloer hangt. Ook al lijkt het een goede dichting en kleefkracht te hebben tegen andere materialen, vroeg of laat komt er vocht langs en in. Zeker met een vochtige kruipruimte zal er snel condens aan komen te hangen.

Opgelet: de laatste jaren komen steeds meer problemen naar voren met dit type isolatie onder vloeren maar ook als (na)vulling van spouwmuren. Een gewaarschuwd mens…

Thermoskussens

Net zoals de meeste isolatiematerialen houden ook thermoskussens lucht vast. De kussens zijn eigenlijk zakken die in een boog hangen en vergelijkbaar zijn met folie waar onderkoelde mensen mee worden ingewikkeld. Door de ronde vorm en de eigenschap van warmtereflectie, helpen ze om warmte terug te stralen en tijdelijk op te slaan. De vloer wordt hierdoor warmer en blijft ook langer warm.

Onze aanrader: Thermoskussens

Wij hebben in onze woning gekozen voor de thermoskussens van TONZON. Ondanks dat ik initieel mijn vraagtekens had, waren er de nodige positieve ervaringen te vinden. Nu we het zelf hebben, kan ik beamen dat het goed werkt. Sterker nog, bij het op maat maken van de kussens brak regelmatig het zweet bij me uit. Ieder beetje lichaamswarmte dat je zelf uitstraalt wordt gereflecteerd, zeker als je boven de kussens aan het werk bent om ze uit te rollen, op te meten, te knippen, of dicht te plakken. Kortom, de folie doet haar werk op dat vlak.

Isolatiewaarde thermoskussens

Allereerst is het goed om te kijken naar de isolatiewaarde. Waar bij andere isolatiematerialen vooral naar het materiaal wordt gekeken en de bijbehorende dikte, is dat met thermoskussens een iets ander verhaal. Normaliter plaatsen ze het gekozen materiaal in een testopstelling en bekijken ze hoe lang het duurt voordat de warmte door het materiaal heen komt. Echter met een reflecterende folie is dit niet zomaar toepasbaar, aangezien de plaatsing en type warmtestraling anders zijn. Daarom was er voor dit soort producten vaak geen formele testmethode beschikbaar om de bijbehorende Rd-waarde te bepalen.

Sinds enkele jaren kunnen ook isolatiematerialen die werken op basis van reflectie beter getest worden. De thermoskussens scoren erg goed, zeker de versie met vier luchtkamers. Ook de versie met drie luchtkamers heeft al bij een laagdikte van 15 centimeter een Rc-waarde van 5 m²K/W en dat is al hoger dan de huidige waardes in het bouwbesluit. Als de kruipruimte het toelaat, is het vaak mogelijk om nog dikkere luchtlagen te maken door een bredere versie van de thermoskussens te bestellen. Wel goed om te vermelden is dat deze waardes alleen van toepassing zijn als ze onder de vloer worden aangebracht, dus niet tussen de balken.

Voordelen en nadelen van thermokussens

De thermoskussens hebben aardig wat voordelen:

• Goede isolatiewaarde
• Licht van gewicht
• Klein op te rollen en daardoor handzaam voor buiten en binnen de kruipruimte
• De kruipruimte blijft grotendeels toegankelijk
• Redelijk eenvoudig te plaatsen
• Lage footprint qua vervoer (geen vrachtwagen nodig)

De nadelen zijn wat mij betreft beperkt. Uiteraard moet je wat ruimte hebben in de kruipruimte, want een grotere luchtlaag zal de isolatie flink verhogen. Dus dat zou de eerste zijn. Het tweede nadeel is de brandbaarheid van de kussens. Doordat het een folie is bestaat de kans dat bij werkzaamheden in de kruipruimte de folie kan verbranden. Dit is overigens bij het gebruik van open vuur, zoals het lassen van leidingen. Ondanks dat het brandbaar is, is het niet zo zeer brandgevaarlijk aangezien het zeer dun materiaal is.

Zelf thermoskussens plaatsen of uitbesteden?

Net zoals bijna iedere klus is het ook het aanbrengen van thermoskussens uit te besteden of zelf te doen. Als je handig bent met een meetlint, schaar en boormachine, dan kun je in de meeste zelf plaatsen. Uiteraard kost het wel wat tijd en moet je ook in de kruipruimte willen werken. De specialisten hebben natuurlijk handigheid in het vervoer en aanbrengen van het materiaal. Tevens kunnen ze vaak het leidingwerk beter inpakken tussen de kussens, waar de hobbyklusser dit minder strak zal doen.

Stappen voor montage

Op maat maken

De eerste stap is het kussen op maat te maken. Neem hiervoor de lengte van de baan en voeg extra lengte toe zodat hij volledig kan gaan hangen. Afhankelijk van de laagdikte zal dit snel 30 of meer centimeter per uiteinde zijn.

Markeer de bovenzijde

Voor de plaatsing is het handig om te zien wat de onder en bovenzijde is. Helaas hebben de kussens zelf geen markering, dus is het raadzaam om dit zelf te doen. Hierdoor zie je snel hoe het kussen dient uitgerold dient te worden.

Wat ook handig is het aanbrengen van een lijn en bijbehorende locatiewaar de folieversterker komt. Zo kun je het kussen eenvoudiger strak trekken en de folieversterker plaatsen.

Uiteindes tapen

Nu is het tijd om de uiteindes te voorzien van dubbelzijdige tape. Hierbij dienen we met aandacht de tape zo goed mogelijk aan te brengen zodat hij zo ver mogelijk in het hoekje zit. Om dit mogelijk te maken is het eerst nodig om een klein deel (ongeveer 2 centimeter) van binnenste luchtzak te verwijderen. Dat kan met een schaar. Let wel goed op dat de buitenste luchtzak niet beschadigd raakt. Als de strook van zo’n 2 centimeter is verwijderd, dan kan de dubbelzijdige tape worden geplaatst. Meet vooraf de exacte lengte en breng deze dan voorzichtig aan met ongeveer een halve centimeter van de rand.

Van de twee uiteindes plakken we de eerste meteen dicht. Aan de andere zijde laten we de beschermlaag van de tape zitten zodat deze in de kruipruimte uiteindelijk dichtgeplakt kan worden.

Opvouwen

Nu de belangrijkste stappen boven de vloer zijn afgerond kan dit stuk thermoskussen opgevouwen worden. Zo kan het eenvoudig vervoerd worden naar en in de kruipruimte. Ook is de kans op beschadiging kleiner. Vouw het pakket bij voorkeur zodanig op dat bij het uitrollen in de kruipruimte de juiste zijde meteen goed ligt.

Uitvouwen in de kruipruimte

In de kruipruimte kan het pakketje nu uitgevouwen worden. Zorg ervoor dat de juiste zijde boven ligt.

Montage

In ons geval hebben we gewerkt met de thermoskussens in combinatie met bestaande vloerisolatie van EPS. Hier zijn speciale wokkelschroeven voor die zich stevig in de EPS draaien. Heb je een ander type vloer (houten balken, beton), kijk dan naar de juiste bevestigingsmethode.

Tips voor de montage

• Maak veel ruimte vrij in woonkamer om de zakken op maat te maken
• Gebruik folieversterkers ter bescherming van de thermoskussens
• Een gat maken in de folieversterker gaat eenvoudig met een ééngatsperforator (zie gereedschap)
• Label de onder en bovenkant en doe dat op iedere hoek
• Markeer waar de folieversterkers komen
• Gebruik kleine blokjes om de uiteindes omgeklapt te houden, zodat de dubbelzijdige tape gemakkelijker te bevestigen is
• Rol de kussens op en leg ze op de juiste plaats in de kruipruimte
• Om extra warmte te krijgen pak CV-leidingen in met buisisolatie en monteer een thermokussen eronder (in plaats van er omheen te werken)

Gebruikt gereedschap

• Eéngatsperforator
• Klauwhamer
• Schaar

Vragen?

Heb je vragen of suggesties voor dit artikel? Laat het gerust even weten.